У панядзелак у сеціве з’явіўся дакументальны фільм «Хроника настоящего» пра беларускія пратэсты 2020 года. У карціне былі выкарыстаныя рэальныя кадры з акцый, пры гэтым у большасці выпадкаў твары іх удзельнікаў не былі замазаныя. Цяпер сілавікі пагражаюць пераследам усім, хто патрапіў у кадр. Аўтар стужкі Мікалай Мамінаў расказаў «Радыё Свабода» пра тое, як здымаў фільм і што было пасля.
Беларус Мікалай Мамінаў пачаў здымаць пратэсты, калі 9 жніўня 2020 году закрыліся ўчасткі пасля прэзыдэнцкіх выбараў. Фільм канчаецца 20 верасня, адным з нядзельных пратэстаў. У гэты ж дзень аўтара затрымалі.
Па словах Мікалая, аўтары відэа імкнуліся не паказваць нейкіх новых кадраў.
«Мы праводзілі маніторынг, глядзелі такія ж кадры 9−10 жніўня, яны ёсць на стоках, на міжнародных платформах. На гэтых кадрах і я ёсць, там ёсць добрыя відэа ў 4к. Ёсць фільм пра падзеі на „Рызе“ (унівэрсам „Рыга“ — РС) 10 жніўня, усё гэта ёсць у доступе незаблюранае. Мы з рэдактарамі ішлі па храналогіі і замазвалі яўных людзей, каго добра бачна. У іх (у сілавікоў. — РС) павінны быць усе гэтыя відэа. Да таго ж мяне затрымлівалі з гэтым тэлефонам, мяне дапытвалі ў КДБ, тэлефон вымалі. Пры першым затрыманні мяне забралі з кватэры. Відэа, фота, якія там былі, яны, хутчэй за ўсё, вынялі, як і ва ўсіх астатніх», — кажа Мікалай Мамінаў.
Таго, што кадры сілавікі з тэлефона спампавалі дакладна, аўтар відэа не бачыў на свае вочы. Мікалай пачаў здымаць відэа пра беларускія пратэсты спантанна і не адразу планаваў зрабіць з гэтага кіно.
«Я па прафэсіі рэжысэр і апэратар, і ідэя здымаць усё, што адбываецца, узнікла адразу ўвечары, калі былі выбары. Пасля я ўсё фіксаваў падсвядома, адразу ідэі фільму ў мяне не было. Гэта была проста хроніка, якую я здымаў з дня ў дзень. Пасля я вымушаны быў выехаць, ва Ўкраіну, пасля ў Літву. І ідэя зрабіць такую працу прыйшла ўжо недзе праз год пасля выбараў. Саму храналогію фільму ўжо рабіў прафэсійны рэжысэр мантажу. Фільм доўга не выходзіў, бо заняло час прыбраць твары, заблюрыць іх, асабліва 9−10 жніўня», — расказвае аўтар.
Фільм канчаецца акцыяй 20 верасня 2020 году. Тады Мікалай рабіў рэпартаж для замежнага агенства. А ўвечары таго ж дня аўтара, па яго словах, затрымалі.
«Я перасоўваўся на ровары паўсюль, не насіў маску, мяне вылічылі. Па мяне прыйшлі проста дадому, у кватэру. Я трапіў у Савецкі РУУС, пасля на Акрэсціна, пасля далі 15 сутак, якія я адбываў у Жодзіне. Пасля вызвалення я прабыў на волі дзён 6, а пасля ў наступную нядзелю мы з жонкай пайшлі ў краму, ва ўнівэрсам „Рыга“, дзе нас затрымалі другі раз. Жонку ўначы выпусцілі, а мяне збілі, пагражалі расправай. Пасля мне прысудзілі 20 сутак», — прыгадвае Мікалай.
Пасьля другога вызвалення да Мікалая дамоў сілавікі спрабавалі трапіць яшчэ раз, і ён вырашыў выехаць ва Ўкраіну. Тады ён з сям’ёй перабраўся ў Чарнігаў.
Падчас пратэстаў Мікалай супрацоўнічаў з некаторымі СМІ, здымаў матэрыялы для міжнародных агенстваў.
Дакументальны фільм «Хроника настоящего» выйшаў 24 ліпеня на YouTube-канале «RU Delfi Літва». Праз некаторы час відэа прыбралі з агульнага доступу.
Як патлумачылі «Радыё Свабода» ў рэдакцыі Delfi, там «улічылі рэакцыю і ажыятаж і вырашылі абмежаваць доступ з улікам занепакоенасці людзей». Аднак адзначылі, што «гэтыя ж кадры ёсць у адкрытым доступе на іншых пляцоўках у добрай якасці».
Цяпер фільм дапрацуюць, каб закрыць больш твараў удзельнікаў пратэстаў. Аднак тэлеграм-канал сілавікоў паспеў яго спампаваць і неўзабаве апублікаваў у сябе на YouTube-канале, пераследам пагражаюць усім, хто трапіў у кадр.
«Калі вы знайшлі сябе на кадрах фільма, калі ласка, паклапаціцеся пра сваю бяспеку — асабліва, калі вы знаходзіцеся ў Беларусі», — параіў праваабарончы цэнтр «Вясна».
Праваабаронцы таксама апублікавалі поўнае відэа, каб людзі «маглі прыняць неабходныя меры бяспекі».